Ademdruk en acidose/alkalose: koolzuurdioxide (CO2) stapeling

1
Als OSAS-patiënt met medische kennis valt het me op dat ik veel verhalen tegenkom van mensen die zich met/ondanks de CPAP 'rot voelen'. Een van de oorzaken kan zijn gelegen in het niet juist afgesteld staan van de uitademingsdruk. De ademhaling wordt door het lichaam gebruikt om CO2 te lozen.
Is de uitademingsdruk bijv. te hoog, dan kan het zijn dat je te weinig CO2 uitademt dus te veel CO2 vasthoudt: er ontstaat een zgn. acidose, je bloed/lichaam verzuurt. Of juist teveel CO2 uitademt: een alkalose, je bloed wordt te basisch.
Dat heeft allerlei gevolgen voor hoe je je voelt. Daarbij speelt vermoeidheid een grote rol, overigens zowel bij acidose als bij alkalose. De situatie van acidose of alkalose kan OOK ontstaan door afwijkingen binnen de stofwisseling, maar daar heeft dit verhaal uiteraard geen betrekking op, dat heet: metabole acidose/alkalose. Het gaat hier om die situatie door een ontregelde ademhaling: respiratoire alkalose/acidose.

Een verkeerde ademhaling kan leiden tot 2 situaties:
  • respiratoire acidose: er blijft teveel CO2 in het bloed, je verzuurt
  • respiratoire alkalose: er wordt teveel CO2 uitgeademd (hyperventilatie), je wordt basisch
Zorg dus voor een juist ingestelde in- en uit-ademingsdruk. Heb je het gevoel 'tegen de machine' te moeten vechten, of heb je klachten, vraag dan je arts of er een correctie van de druk nodig is.


Acidose (verzuring van het lichaam)

Klachten van acute metabole acidose (verzuring door de stofwisseling) bestaan uit:
• misselijkheid
• braken
• vermoeidheid
• dieper en sneller ademhalen
• je zwak voelen
• verwardheid
• dalende bloeddruk
• shock
• coma

Je lichaam probeert de metabole verzuring van het bloed ook te compenseren door de hoeveelheid kalium (een basische stof) in het bloed te verhogen. Deze compensatie kan leiden tot een te hoog kaliumgehalte in het bloed, ook wel hyperkaliëmie genoemd. Kalium is een stof die normaal gesproken in hoge concentratie voorkomt in je spiercellen. Het speelt een belangrijke rol in je spieren en daarmee voor het bewegen. De hyperkaliëmie in je bloed en de daarbij horende lagere concentratie kalium in je spiercellen kan ervoor zorgen dat je spieren zwak worden. Je hart is ook een spier, waardoor je ook last kunt krijgen van hartritmeproblemen.

De klachten van acute respiratoire acidose (veroorzaakt dus door CO2 stapeling, te weinig uitademen van CO2) zijn:
• hoofdpijn
• slaperigheid
• vermindering van bewustzijn
• coma

Als het zuurgehalte van je bloed slechts een beetje te hoog is, zal je meestal weinig merken. Maar naarmate de acidose erger wordt zal je steeds meer klachten krijgen. Als de acidose zeer ernstig is kun je er uiteindelijk aan overlijden.

Het tegenovergestelde van acidose is: alkalose, en als het wordt veroorzaakt door de ademhaling, door teveel CO2 uit te ademen.


Alkalose (hyperventilatie)

Deze vorm van alkalose komt meestal doordat je te snel of te diep ademt, ook wel hyperventilatie genoemd. Hierdoor verlaat met de teveel uitgeademde CO2 [koolzuur], te veel zure stoffen je lichaam via de ademhaling. Zeer ernstige respiratoire alkalose komt alleen voor als naast het hyperventileren je nieren het evenwicht nog niet hebben kunnen herstellen, door meer basische stoffen en minder zure stoffen uit te scheiden via je urine.

Respiratoire alkalose wordt meestal veroorzaakt door hyperventilatie - maar dus ook bij OSAS!
Dit kan verschillende oorzaken hebben:
• angst (meest voorkomende oorzaak)
• zuurstoftekort (door hartfalen, lage bloeddruk of verblijf op grote hoogte)
• pijn
• leveraandoeningen
• koorts
• overdosis medicijnen (bijvoorbeeld aspirine)

De symptomen van respiratoire alkalose zijn:
• licht gevoel in je hoofd
• spiercontracties
• prikkelend gevoel in je armen en/of benen
• kramp in handen en/of voeten
• flauwvallen

Metabole alkalose kan verschillende oorzaken hebben:
• je verliest te veel zure stoffen (maagzuur) door overmatig overgeven
• je verliest te veel zure stoffen door veel plassen, bijvoorbeeld door het gebruik van plastabletten (bloeddrukverlagende middelen)
• je verliest te veel zure stoffen door overmatig zweten. Dit komt voor bij bijvoorbeeld patiënten met taaislijmziekte - maar ook bij OSAS!

Bij metabole alkalose kun je last hebben van spiercontracties, spierkrampen of prikkelbaarheid. Maar meestal heb je zelf geen merkbare symptomen. Je kunt wel klachten krijgen doordat je te veel vocht hebt verloren (dehydratatie) zoals:
• veel dorst
• het gevoel dat je uitgeput bent
• misselijkheid
• duizeligheid

Metabole alkalose gaat vaak samen met een tekort aan de stof kalium in je bloed, dit noem je hypokaliëmie. Dit kan ook tot ernstige klachten leiden, zoals:
• spierzwakte
• kramp
• misselijkheid
• hartritmestoornissen


Heb je iets wat hier op lijkt?
Maak je dan vooral niet ongerust maar raadpleeg je (long)arts voor nadere info! Zie ook acidose of alkalose.